Marinus

Bij Ditkannietwaarzijn hebben ze maar weer eens een oud complot opgeduikeld: de brand van de Rijksdag en de verovering van de macht door Hitler vonden plaats in opdracht van het chemiekartel. "De IG Farben de door de nazi’s voor hun machtsgreep geënsceneerde “brand van de Rijksdag” beloonde met een bedrag van 400.000 Reichsmark. Het samenvallen van de boekingsdatum van dit “miljoenenbedrag” (in huidige valuta) en de brand van de Rijksdag op een en dezelfde dag, 27 februari 1933, was beslist geen toeval!"

En dat sluit weer mooi aan bij de vermeende rol van onze eigen Marinus van der Lubbe, die in februari 1933 het Duitse parlementsgebouw in Berlijn in brand stak, waarna Adolf Hitler als kanselier het parlement ontbond en alle macht naar zich toetrok.

Complotters voeren de Leidse metselaar - na zijn beroemde daad onthoofd, eerder dit jaar postuum gerehabiliteerd - keer op keer op om hun vermoedens over 9/11 en andere valse vlag-verdenkingen te illustreren: "Het is vrijwel onmogelijk dat Rinus van der Lubbe als zwakzinnige die hij was zo'n goed bewaakt gebouw op zoveel plekken tegelijk heeft aangestoken, alleen de hoeveelheid brandstof die hij daarvoor nodig zou hebben gehad. Het moment, de timing, in de geschiedenis was ook zeer verdacht. Wat er toen gebeurde is vrijwel hetzelfde als wat er direct na 9/11 gebeurde. Extra wetten, oorlog tegen terroristen, fascisme, de hele meuk."

Een hele riedel onzin. Van der Lubbe wilde juist het Nazi-regime raken. Als marxist wilde hij de arbeiders steunen die de straat op waren gegaan om te protesteren tegen de Nazi's. In het proces verbaal zei Van der Lubbe: "In Duitsland is nu een nationale concentratie gevormd en ik ben van mening dat daar twee gevaren aan zitten: 1. worden de arbeiders onderdrukt en 2. zal de nationale concentratie zich nooit door de andere landen laten vernederen, zodat er ten slotte toch oorlog komt..."

Wat weten we van Marinus? Veel. Dat hij al zestienjarige leeftijd lid was van De Zaaier, de communistische jeugdbond in Leiden, dat hij zich thuisvoelde in het losse verband van de Groep van Internationale Communisten, de GIC. Dat Van der Lubbe had vastgezeten omdat hij de ruiten bij de sociale dienst had ingekwakt. In Leiden was hij volgens de Amsterdamse radencommunist Gerard van den Berg "zo'n beetje lijfelijk de aanvoerder van de werklozenacties." In het vroege voorjaar van 1931 vatten Rinus en zijn vriend Henk Holverda het plan op om lopend en liftend naar Rusland te gaan: het beloofde land.

Klinkt allemaal niet echt als handelingen van een zwakzinnige, wel als die van een fanatieke socialist die zich nooit zomaar voor het karretje van de Nazi's zou hebben laten spannen. Maar waarom denken complotters dat? Er bestaan beelden van de vlammen die gestaag uit alle ramen van de Rijksdag slaan en suggereren dat zo’n enorme brand onmogelijk door één persoon kan zijn gesticht. Maar het gaat om opnamen van een menshoge maquette die in brand was gestoken. Echte filmbeelden van de Rijksdag waren er kennelijk niet. De Rijksdag brandde overigens wel af, maar doordat Van der Lubbe overal korte brandjes stichtte. En hij kon hard lopen.

Nico Jassies, archivaris bij het Internationale Instituut voor Sociale Geschiedenis en Van der Lubbe kenner, heeft de patsy-verhalen jaren geleden al naar de prullenmand verwezen. Geruchten dat Van der Lubbe reeds in 1932 in Beieren als lid van de nazipartij zou zijn beëdigd of ten huize van lokale nazileiders heeft gelogeerd zouden vooral laster zijn geweest van Nederlandse en Duitse communisten als reactie op de beschuldigingen van de Duitsers dat Van der Lubbe onderdeel was van een grootschalig communistisch complot.

En erg logisch is het ook al niet. Van der Lubbe moet in de korte week dat hij in Berlijn verbleef wel erg snel vriendschappen met de Nazi's hebben aangeknoopt en waarom trek je dan ook nog eens eerst de aandacht door ook nog eens het raadhuis in brand te willen steken? Trouwens, wat een mijl op zeven om voor deze daad een Nederlander te benaderen.

De belangrijkste aanwijzing dat Van der Lubbe in zijn eentje handelde komt trouwens van zijn oud vriend Piet van Albada, die in de documentaire Water en Vuur uit 1998 onthulde dat hij Van der Lubbe in een gesprek wellicht op het idee heeft gebracht om brand te stichten in de Rijksdag.

Bekijk het hele plaatje en je ziet dat er weinig grond is voor speculaties over Van der Lubbe als werktuig van nationaal-socialisten. Laat staan voor een actieve rol van IG Farben bij deze brand. De innige relaties tussen IG Farben en het Nazi-regime waren natuurlijk bekend, maar de brand van de Rijksdag was gewoon het werk van een dolle Hollander. Met vergaande gevolgen. Dat wel.