USS Liberty

De meest beruchte verzonnen provocatie van de Amerikanen, zo schreef 'wetenschapsredacteur' Marcel Hulspas dit weekend in De Pers, vond plaats tijdens de Zesdaagse oorlog tussen Israël en Egypte, in juni 1967. Het zou volgens Hulspas gaan om een 'samenzwering' tussen Israël en de VS met als doelwit de USS Liberty, een oud Amerikaans bevoorradingsschip dat ingezet werd voor inlichtingenwerk. Niet ver van de Liberty voer de Amerikaanse Zesde vloot, en er was ook een Russisch smaldeel in de buurt.

Opeens begonnen volgens Hulspas Israëlische jagers en torpedojagers de Liberty te bestoken met raketten, zogenaamd met de bedoeling om achteraf de schuld te kunnen geven aan de Russische vloot. Israël stond immers op het punt om Sovjet-bondgenoot Syrië binnen te vallen om de strategisch belangrijke Golanhoogte te veroveren. Overigens maar een van de vele complottheorieën rond de USS Liberty, met als meest gewaagde variant een macabere militaire actie die de codenaam Operation Cyanide zou hebben meegekregen.

Maar wat gebeurde er echt? Volgens de memoires van de toenmalige legerbevelhebber Yitzhak Tabin schoten de Israëliërs destijds op ieder schip dat voor de kust lag. Op de dag dat de gevechten aanbraken, had Israël de Amerikanen verzocht om hun schepen weg te halen of in elk geval hun positie op te geven, maar met de USS Liberty was dit op een of andere manier niet gebeurd. Israëlische torpedo's en straaljagers zagen de Liberty aan op de vierde dag van de oorlog aan voor een Egyptisch marineschip (de El Quseir) en schoten er 821 gaten in, ook toen de Amerikaanse vlag werd gehesen. Het schip bleef wonderwel drijven, maar wel werden 34 Amerikanen doorgeschoten en raakten er 172 gewond. Nadien heeft Israël 6,7 miljoen dollar uitbetaald aan de overlevenden en aan de familie van de omgekomen bemanning en nog eens 6 miljoen voor het verlies van de Liberty zelf.

Klinkt dat als een Amerikaans-Israëlisch complot? Dan was het in elk geval een wel erg amateuristische operatie, waarbij ook nog eens zomaar Amerikanen werden opgeofferd voor wat formeel een Israëlische zaak was. Kon er trouwens geen scenario worden bedacht waarbij een onbemand schip tot zinken werd gebracht? Zou toch een stuk simpeler zijn geweest. De bemanning verzin je er gewoon bij.

Net als bij 9/11 wemelt het ook bij dit incident van de speculaties over zogenaamde ongerijmdheden, zoals het feit dat Amerikaanse hulp aan het schip lang uitbleef, alsof dat zo uitzonderlijk is in een oorlogsgebied waar geschoten wordt. Overtuigende bewijzen voor een complot zijn er nooit geweest. Ongeveer iedere Israëlische militair die iets met de aanval te maken had heeft in de loop der jaren voor de televisiecamera's verklaard dat het een vergissing betrof en dat als het de bedoeling was om het schip tot zinken te brengen men zwaarder materieel had ingezet, en geen napalm raketten.

En ja, een deel van de bemanning vermoedt opzet omdat ze zich niet kunnen voorstellen dat Israël zomaar op hun schoot, maar misschien is dit wel de kern van alle complotten: het hardnekkige idee dat - om Maarten van Rossem te citeren - Satan in ons betekenisvol universum meer te vertellen heeft dan Onze-Lieve-Heer.