Bommen en granaten (2)

Slapeloze nachten hadden we ervan, want het gevreesde onderwerp zou ooit eens aangesneden moeten worden: de aanwijzingen dat thermiet cq thermaat voor de vernieling van de WTC torens zouden zijn gebruikt. Volgens complotdenkers het onomstotelijke bewijs van medeplichtigheid van de Amerikaanse overheid bij de aanslagen op de WTC torens. We duiken dus de wereld in van de (adem inhouden) harde wetenschap.

Complotdenkers leggen zich niet neer bij de verklaring dat het staal in de torens door brandende kerosine dusdanig verzwakte dat de hele constructie in elkaar zakte of implodeerde. Om dat staal te laten smelten heb je andere technieken nodig, zoals een thermiet reactie, waarbij zeer hoge temperaturen (van plus 2000 graden Celsius) vrijkomen. Als je daarna explosieven gebruikt, zakken de torens wellicht in elkaar zoals we op televisie gezien hebben.

De mogelijkheid van het gebruik van thermiet was een aantal jaren terug al geopperd, maar het was hoogleraar Steven Jones van de Brigham Young University die er mee naar buiten kwam. Jones is een vriendelijke, zacht sprekende man, niet het type 9/11 schreeuwers/nutbolts dat een groot deel van de beweging lijkt te bevolken. Maar Jones hangt ook het Mormoonse geloof aan en heeft in kleine kring er geen geheim van gemaakt dat hij het allemaal al eens in de het Boek der Mormonen heeft gelezen: de massamoord van een regering op zijn eigen mensen. Als wetenschapper begeef je je daarmee natuurlijk op glad ijs, en Jones moest zich - na een reprimande van het universiteitsbestuur - tot de wetenschappelijke 'feiten' beperken.

De publicatie van Jones over 9/11 - "Evidence for the controlled-demolition hypothesis". Slim geformuleerd: bewijs voor een hypothese - is bij de bekende wetenschappelijke "peer reviewed" tijdschriften geweigerd, of simpelweg niet aangeboden, Jones doet daar nogal vaag over. Een conceptversie vind je online. Jones was trouwens ook een van de wetenschappers die ooit meenden dat koude kernfusie mogelijk was, ook al een tamelijk omstreden onderwerp. Ook dat onderzoek kende bizarre facetten. De electrolyt die hij voor zijn experimenten gebruikte was een oplossing van negen merkwaardige zouten. Een poging van onderzoekers van de VU in Amsterdam om dit wonderlijke goedje na te maken leverde naar verluidt een troebele, bruisende prut op die volstrekt ongeschikt was voor een nette laboratoriumproef.

Terug naar 9/11: Thermiet is een poeder (ook beschikbaar als pasta) dat op een chaotische manier verbrandt. Je kunt er niet goed staal mee snijden, althans niet als een mes, wat vaak wel wordt gesuggereerd, en ook Jones gebruikt die beeldspraak. Wie filmpjes met thermietreacties ziet, kan dat met eigen ogen constateren: het is een onvoorspelbare reactie die vaak flinke gaten in staal brandt. Er wordt ook gefilosofeerd over super thermaat, thermiet met zwavel, dat nog beter brandt, maar dat kent eigenlijk hetzelfde bezwaar.

Het aanbrengen en ontsteken van thermiet voor demolitie-doeleinden zou dus voor problemen hebben gezorgd: Conventioneel thermiet kan niet zomaar ontstoken worden, je hebt er afhankelijk van wat je wilt doen speciale branders en zeer hoge ontstekingstemperaturen voor nodig. Met magenisium metalen strips lukt het ook, maar die zijn onbetrouwbaar. Voor zover bekend zijn thermiet of varianten daarvan nooit voor demolitie gebruikt. Daar moet een reden voor zijn. Het plaatje hierboven kan dan ook moeilijk het resultaat zijn geweest van een thermietreactie, zo zeggen deskundigen, zeker met die hoek van 45 graden (hoeveel van deze schuin afgesneden constructies zijn er trouwens in de puinhopen van Ground Zero gevonden?)

Op 9/11 complot sites lees je overal dat Jones in monsters van het WTC thermaat heeft aangetroffen. Dat klopt niet. Hij heeft hooguit - als het al klopt - aanwijzingen gevonden voor de aanwezigheid van thermaat in de vorm van sulfidatie en bijproducten, maar houdt nadrukkelijk een slag om de arm: het is volgens hem in elk geval geen gesmolten aluminium van de verongelukte vliegtuigen. "The samples are predominantly iron, so we can rule out the 'molten aluminum' hypothesis with a high degree of confidence. There is very little chromium, so that the 'molten structural steel' hypothesis is highly suspect. Yes, there is sulfur -- but proving the use of 'thermate' positively will certainly require further analyses and comparisons with samples of known origin (such as thermate-products)."

Ook baseert hij zich op amateur videobeelden die niet al te duidelijk zijn, zoals hij ook zelf toegeeft. Hij meent "geel gesmolten staal in combinatie met wit as" te hebben zien, ook alweer een indicatie voor het gebruik van thermaat, maar erg duidelijk is het allemaal niet. De plassen van gesmolten staal, waarover Jones in interviews praat, blijken wilde interpretaties van uitspraken van collega's. Er zijn trouwens vele alternatieve verklaringen voor deze fenomenen, en zonder tastbare monsters blijft het speculeren. Dit is dus geen harde wetenschap.

In de beperkte metallurgische proeven die FEMA (Federal Emergency Management Agency) in opdracht van de 9/11 commissie heeft uitgevoerd werd ook al sulfidatie van het staal geconstateerd. FEMA had daar geen verklaring voor. Anderen hebben die wel: zo wordt onder meer de invloed van zure regen genoemd, maar het zou ook materiaal van de brandende gebouwen kunnen zijn geweest, zoals rubber en plastic. Of de invloed van oceaanzouten, zoals natrium sulfaat, waarvan bekend is dat ze sulfidatie veroorzaken op jetbladen van vliegtuigen. Kan dat dan niet nader onderzocht worden? "Dan zouden we die branden moeten herconstrueren, in de juiste omstandigheden," zegt materiaaldeskundige Ronald R. Biederman.

Er zijn meer onzekerheden in het onderzoek van Jones: De exacte herkomst van de onderzochte staalmonsters is onduidelijk. Men weet dus ook of er vervuiling zou kunnen hebben plaatsgevonden. Jones meent thermiet te hebben herkend in foto's van de smeulende brokstukken, maar thermiet brandt niet weken achter elkaar, en ook over de kleur van het goedje is een hele discussie ontstaan. Thomas Eagar van MIT zegt dat het in principe mogelijk moet zijn om een thermietreactie te laten optreden tussen ijzeroxide (roest) en aluminium als de temperatuur maar hoog genoeg wordt. Jones heeft dat in het lab uitgeprobeerd en zegt dat het hem niet is gelukt, maar Eagar zegt dat de proef te beperkt is geweest. En dus is Jones niet veel verder gekomen dan de conclusie die FEMA al eerder heeft getrokken: er is sulfidatie geconstateerd, waarvoor allerlei verklaringen kunnen worden aangevoerd.